THE STRUGGLE OF WOMEN: the mother who lost her son in the war got a new hope for living

English below

ქალთა ბრძოლა

“ომში შვილდაკარგულ დედას სიცოცხლის ახალი იმედი გაუჩნდა“

44-დღიან ომში ერთადერთი ვაჟის დაკარგვის შემდეგ, 42 წლის კარინე ჰაკობიანი ვერწარმოიდგენდა, რომ ოდესმე სახეზე ღიმილი და სიხარულის ცრემლები მოადგებოდა. 19 წლისვაჟის, სარგის დანოიანის დაღუპვის  შემდეგ გაუსაძლისი ტკივილის მქონე კარინე კვლავ გახდადედა. დანიელის დაბადებამ კარინეს სიცოცხლეს ახალი იმედი და სინათლის სხივი  მოუტანა. დღეს, უფროსი ვაჟის განუწყვეტელი მოგონებები და მწუხარება შერწყმულია  უმცროსი შვილის ტიკტიკით გამოწვეულ ბედნიერებასთან, მასზე ზრუნვასა და ახალი ოცნებების აგებასთან.

„სარგის, ჩვენო პირმშო, შენ რომ დაიბადე, თითქოს მთელი სამყარო ჩვენი გახდა. ჩვენი მიზანიიყო, გაზრდილიყავი, გესწავლა, გვეხარა  შენი არსებობითა  და წარმატებებით, შეგექმნა შენიოჯახი და ჩვენც  შენი   ბედნიერებით გვეცხოვრა. მაგრამ, სამწუხაროდ, ომმა ყველა ჩვენი ოცნებაგაანადგურა. თვალწინ მიდგას, თუ როგორ დარბოდი ეზოში ბავშვობაში, როგორი ცელქი იყავი, მაგრამ ამავდროულად როგორი გამჭრიახი და ტაქტიანი, ყველას მიმართ დამხმარე და მზრუნველი.

მოგწონდა,  მამას  რომ ეხმარებოდი,  ყოველთვის მის გვერდით იყავი,  გადაწყვიტე მამის საქმე გაგეგრძელებინა და  ავტო-ელექტრიკოსი გამხდარიყავი. მაგრამ საბედისწერო ომმა ყველაფერიწაგვართვა. ჩვენ შენ დაგკარგეთ. ჩვენი ცხოვრება წამში ჯოჯოხეთად იქცა.

ომის ბოლო დღე იყო, 9 ნოემბერი. დილით გესაუბრეთ. ჯერ მე მელაპარაკე, მერე მამაშენს. ვერწარმოვიდგენდით, რომ რამდენიმე საათის შემდეგ შენს ხმას ვეღარასდროს გავიგონებდით.

ომის დროს იყო დღეები, როდესაც ჩვენთვის  არ დაგირეკავს. იმის მიუხედავად, რომ იმ დღესერთხელ დაგვირეკე, მე და მამაშენს ცუდი წინათგრძნობა გვქონდა. ყველა იმ ნომერზე დავრეკე, რომლითაც ომის პერიოდში ჩვენთვის  დაგირეკავს. არავის უპასუხია. მეორე დღეს დილით არაიკჰარუთიუნიანმა განაცხადა, რომ მარტუნის 2-ში სასტიკი ბრძოლები გაიმართა, რომელიც დიდიმსხვერპლით დასრულდა. გული წამივიდა…

ისევ დავრეკე იმ ნომრებზე.  ერთ-ერთმა  გადმომირეკა. იკითხა, ვისთან რეკავთო? სარგისიმინდა-მეთქი. ცოტა შორს ვარ, როგორც კი ვნახავ, დაგირეკავთო, მაგრამ ცრუობდა. 15 წუთისშემდეგ დამირეკა და მითხრა, რომ სარგისი დაჭრილია, ერევანში გადაიყვანესო.

ყველა საავადმყოფოში გეძებდით, მაგრამ ვერ გიპოვეთ. მერე გვითხრეს: თუ დაჭრილთაშორის არ არის, მსხვერპლთა შორის მოძებნეთო. მსხვერპლთა შორისო…

11 ნოემბერს ჩვენი მეზობლის შვილის დაღუპვის შესახებ გავიგეთ. მას ვგლოვობდით, მაგრამ 15 წუთში  შენი ამბავი შეგვატყობინეს. “გრადის” 120 რაკეტა ჩამოვარდა. მარტუნის 2-ში დაიღუპე ჩემოშვილო. გადარჩენილებმა გვიამბეს შენ შესახებ. აღუწერელია ის, რაც გადავიტანეთ. ვსუნთქავდით, მაგრამ არ ვცოცხლობდით.

გარდაცვალების შემდეგ „საბრძოლო სამსახურის“ მედლით დაგაჯილდოვეს. ამ მედლითჯილდოვდებიან საბრძოლო დავალებების შესრულების ხელშემწყობი ენერგიული,   გაბედულიმოქმედებების,  ჯარების საბრძოლო მზადყოფნის უზრუნველყოფის, ქვეყნის საზღვრებისდასაცავად გაწეული სამსახურისთვის. ომის პერიოდში გონებიდან არ მშორდებოდა 16 წლის ასაკშიშენი მონაყოლი სიზმარი,  რომელიც რეალობად იქცა.  ერთ დღეს გაიღვიძე და გახარებულმამითხარი — „დედა, სიზმარში ვნახე, რომ ჯარში ვმსახურობდი. ომი დაიწყო. თურქები ისროდნენ. მემომკლეს, შენ კი ახალი შვილი შეგეძინა“. მაშინ გითხარი — რას ამბობ, რა ომი, რა მსხვერპლი, რაბავშვი?”

ომის დაწყებისთანავე შენი სიზმარი გამახსენდა. ყოველ ჯერზე მის თავიდან მოცილებასვცდილობდი, მაგრამ გონებაში კვლავ მიტრიალებდა.  ომმა წაგიყვანა. ისე, როგორც სიზმარშიგქონდა წინათგრძნობა, ორი თვის შემდეგ გავიგე,  რომ ორსულად ვარ. ძმა გეყოლება. არგამკვირვებია, რადგან შენი სიზმარი გამახსენდა.

ულტრაბგერით გამოკვლევაზე  მივედი. ბავშვის გულისცემა მოვისმინე.  აღვფრთოვანდი. სქესი არმიკითხავს. ​​სახლში რომ მოვედი, ყველას ერთი რამ აინტერესებდა: სქესი. არ ვიცოდი, რადგან არმიკითხავს, მაგრამ დარწმუნებული ვიყავი, რომ ბიჭია.

მე შენ 21 წლის ასაკში გაგაჩინე. დანიელი კი 41 წლის ასაკში,ზუსტად 20 წლის შემდეგ, ჩემსდაბადების დღეზე.

დანიელის დაბადებამ ახალი სუნთქვა შთაგვბერა  და სიცოცხლის იმედი მოგვცა.

ახლა ჩვენ იგივე განცდა გვაქვს, რაც  21 წლის წინ, მაგრამ უკვე უფრო შეგნებულია. და ახლა, ჩემოზეციურო ანგელოზო, რისი გაკეთებც შენთვის ვერ მოვასწარით, ვცდილობთ დანიელისთვისგავაკეთოთ.

ჩვენ ვიცით, რომ შენ ძალას გვაძლევ, გვეხმარები, რომ დანიელის მეშვეობით წინ ვიყუროთ. მინდადანიელმა აისრულოს ყველა ის ოცნება, რაც შენ დაუმთავრებელი დაგვრჩა. დანიელი ძალიანხშირად გელაპარაკება შენ, თავის  ძმას, რომელიც არასოდეს უნახავს.

შენი სურათი დანიელის საწოლის თავზე ჰკიდია, ის ძილის წინ შენს სურათს უყურებს, ტიკტიკებს,შემდეგ კი იძინებს.

ყველა ჩვენი საკითხისა და მიზნის განსახორციელებლად აუცილებლად რჩევას გეკითხებით, გელაპარაკებით, მართალია, ფიზიკურად არ ხარ ჩვენთან, მაგრამ სულიერად ჩვენს ცხოვრებაშიხარ ყოველდღე, ყოველ წამს.

ღმერთთან საუბრისას სულ ვამბობდი: გადამირჩინე ჩემი შვილები  და ახლაც ძილის წინ უფალს მადლობას ვწირავ, რომ დანიელი მაჩუქა. დანიელის მეშვეობით ჩვენ ისევ შევძელით ცხოვრება,  ხელახლა  გიპოვეთ”.

ავტორი: არფინე არზუმანიანი

ფოტოები ანი გევორგიანისა

Forty-two-year-old Karine Hakobyan, after losing her only son in the 44-day war, could not imagine that smile or tears of happiness would ever appear on her face. After the death of Karine’s 19-year-old son, Sargis Danoyan, becoming a mother again amid pain and bitter suffering, the birth of Daniel brought hope and light to Karine’s life. The infinite sorrow and memories about the elder son mixed up with the happiness about the babblings of the younger son, caring for him and building new dreams.

“Sargis, our firstborn, the world seemed to be ours when you were born. Our goal was that you would grow up, study, make us happy with your presence and successes, have your family, and we would live with your happiness. But, alas, all our dreams were ruined by the war. It is in front of my eyes how you were running in the yard when you were young, how playful you were, but how perceptive and tactful, supporting everyone and caring.

You loved to help your dad, you always were by his side, and you decided to become an automobile electrician and continue your father’s work. But the devastating war stole everything; we lost you, our firstborn, in one second, our life turned into hell in an instant.

On the last day of the war, November 9, we talked to you in the morning. First, you spoke to me, then to dad; how would we know that we will remain to yearn for your voice in a few hours?

There were days during the war when you did not call; although we talked on that day, your father and I had uneasiness in our hearts. I called all the numbers you have contacted us, but there was no answer. The next day in the morning, Arayik Harutyunyan said that there was a fierce battle in Martuni-2, and we had many victims; I got very bad․․․

I called the numbers again, and one [soldier] called back. He asked whom I wanted, and I said Sargis; he said he was a little far away; when he saw him, he would call back but was lying. After 15 minutes, he called and told us that Sargis had been injured and taken to Yerevan.

We searched for you in all hospitals but did not find you. Then we were told to search among the victims. The victims.…

On November 11, we learned about the death of our neighbor’s son. We were mourning for him and heard your news less than 15 minutes later. One hundred twenty grenades fell on you, and you were killed in Martuni 2, my boy; the survivors told us about it later. It is indescribable what happened to us. We were breathing but not living.

You were awarded the “Combat Service” medal posthumously. This medal is given for the skillful, proactive, courageous actions contributing to the execution of combat tasks, ensuring the combat readiness of the troops, and the services rendered while protecting the country’s borders.

During the war, the dream you told me at the age of 16 never came out of my mind, came true. One day you woke up from sleep and told me cheerfully, “Mom, I saw in my dream that I am going to the service, there is a war, the Turk is attacking, I am killed, and you give birth to a new baby.” I asked what are you talking about? What war, what victims, what child?

When the war began, I remembered your dream every time I tried to drive it away, but still, the memory of your dream was in my mind.

The war took you away; two months later, as you foresaw in your dream, I learned that I am pregnant, that you will have a brother.

I was not surprised because I recalled the dream.

I went for an ultrasound examination, I heard the baby’s heartbeat, I was very excited, I didn’t ask the gender, I came home, everyone asked one question – what the gender is, I didn’t know, I didn’t ask, but I was sure it was a boy.

I gave birth to you at 21; I had Daniel at 41, precisely 20 years later, on my birthday.

Daniel’s birth gave us hope to breathe and live once again.

Now we are experiencing the same feeling as 21 years ago, but already more conscious, and we are trying to do for Daniel everything that we did not manage to do for you, my heavenly angel.

We know that you give us power and support us look ahead with the help of Daniel. I want Daniel to fulfill all the dreams we have left unfinished with you. Daniel often talks to you, his brother whom he has never seen.

Your picture is hanging above Daniel’s crib, and before he goes to sleep, he looks at your picture, bubbling, and then sleeps.

For all our questions and to realize our goals, we necessarily ask for your advice; we talk to you because it is true that you are not with us physically; but your spirit is present every day, every second in our lives.

“When talking to God, I always said to protect the children, and now I lie down, I say, thank you for bringing Daniel to me. Through Daniel, we could live again and find you again.”

Author: Arpine Arzumanyan

Photos by Ani Gevorgyan