22 years of daily violence, humiliation and HIV

English below

„შენ, ალბათ, დავიწყებული გაქვს ჩვენი პირველი შეხვედრა, მაგრამ მე დეტალებიც კიმახსოვს. ყვავილებიანი კაბა მეცვა, თმა მოკლედ მქონდა შეჭრილი და შუბლზე ოდნავ ჩამოყრილი.. შემდეგ მთხოვდი ხოლმე, თმა გამეზარდა, ალბათ, იმიტომ, რომგანრისხებისას ერთი ოთახიდან მეორეში თმით თრევა უფრო ადვილი ყოფილიყო. მაშინ16 წლის ვიყავი, ბაქოდან სომხეთში ახალი გადასულები ვიყავით. ამის შემდეგ თითქოსმუდმივ ლტოლვილად ვიქეცი: ჩემი ადგილი  ვერც მამაჩემის სახლში ვიპოვე და ვერცშენს სახლში, რომელიც ჩვენი უნდა გამხდარიყო. ბაქოში კარგად ვცხოვრობდით, მაგრამმას შემდეგ, რაც სუმგაითის ხოცვა—ჟლეტა დაიწყო, ჩვენმა თურქმა მეზობელმა, რომელთანაც აივანიც კი საერთო გვქონდა, ისეთი ზიზღით დაგვიწყო ყურება, თითქოსპური არასდროს გაგვინაწილებია ერთმანეთისთვის. ზაფხული იყო, როცა შევხვდით. დედასთან ერთად ვიდექით ბაზარში, შენ კი ქალაქის ერთ—ერთ პრობლემას აგვარებდი.კარგად მახსოვს, როგორ მომიახლოვდი, ვისაუბრეთ, დავიწყეთ ურთიერთობა მხოლოდდედაჩემის თანდასწრებით და დაახლოებით ორ კვირაში თქვენს სახლში წამიყვანე. მაშინგოგოს მოტაცება ჩვეულებრივი ამბავი იყო, მე მომწონდი, ამიტომ 16 წლის გოგოსდუმილი ჩვენი ერთობლივი ცხოვრების დაწყებისთვის ერთგვარი დასტური იყო.გახსოვს ჩვენი ქორწილი? მიწისძვრა ახალი მომხდარი იყო და ლხინის სურვილი არავისჰქონდა.  ჩვენი ერთად ყოფნის ერთადერთი სიმბოლო ჩემი თეთრი კაბა და მეზობლებისშურიანი მზერა იყო, თუ როგორ შეძელი ჩემნაირი გოგოს ქმარი გამხდაიყავი? შენ კი ესკითხვა საკუთარი თავისთვის არასოდეს დაგისვამს“.

48 წლის ნარინე (სახელი შეცვლილია) ბაქოდან სომხეთში სუმგაითის ხოცვა—ჟლეტის შემდეგ 15 წლის ასაკში გადავიდა. 16 წლის ასაკში დაქორწინდა და 22 წლის განმავლობაში ქმრის ძალადობის მსხვერპლი იყო.  ორი ვაჟის დედა პოლიციას მიმართავდა ხოლმე, მაგრამუშედეგოდ, რამდენჯერმე სახლიდან გაქცევაც კი სცადა,  მაგრამ ქმარმა სახლში ძალადობითა დამუქარით დააბრუნა. ქმრის ქმედებები სხვადასხვაგვარი იყო: ცემა, სექსუალური ძალადობა  დასაყვარელთან ერთად ცხოვრების ფსიქოლოგიურ დამცირება. 2011 წელს, სხვა გამოსავალი რომვერ იპოვა, ნარინე კვლავ გაიქცა ქმრის სახლიდან, მიმართა ცხელი ხაზის შესაბამის სამსახურს დაგანქორწინდა. ერთი წლის წინ ექიმებმა მას აივ—ის დიაგნოზი დაუსვეს.

„სულ მახსოვს მამაშენი და დედაშენი, რომლებმაც ასე კარგად მიმიღეს. იცი, იმ წამს მომეჩვენა, რომ როგორც იქნა მოვახერხე და თავი დავაღწიე ჩემი სახლის დამთრგუნავ ემოციებს, როცა მამადედას სცემდა და მე კი არაფრის გაკეთება არ შემეძლო. დედაშენი ისე გარდაიცვალა, რომ სულ შენ გწყევლიდა იმისთვის, რომ სიცოცხლე გამიმწარე, ცხოვების ნება არ მომეცი.  მამაჩემი, რომელიცგულგრილი და მკაცრი ადამიანი იყო და მისი კოცნის ან ჩახუტების საშუალებასაც არ გვაძლევდა, როდესაც დედას სცემდა, ეს ყველას ბუნებრივად ეჩვენებოდა, მე კი არ მესმოდა, როგორ შეიძლებასიყვარულით ცემა?

მე მძულდა მამაჩემი, მაშინ, როდესაც დედაჩემს სცემდა, მაგრამ ამავე დროს მიყვარდა… აუხსნელი გრძნობა იყო.

ფიქრებში ხშირად ვუბრუნდები 1989 წლის იმ ცხელ დღეს, ისევ იმ ბაზარში ვარ და ვოცნებობ, ჩემიცხოვრების შეცვლა ოდნავ მაინც რომ შეიძლებოდეს. მას შემდეგ, რაც 15 წლისამ ბაქოში სკოლადავტოვე, სწავლა აღარ გამიგრძელებია, არ მიმუშავია, რადგან წინააღმდეგი იყავი, უფლებას არ მაძლევდი. ბედნიერების ის მცირე პერიოდი, რომელიც ჩვენი ქორწინების პირველ სამ თვეს მოიცავს,არაფერია იმ ცხოვრებასთან შედარებით, რომელიც შენთან ერთად გავატარე, მაგრამ „არმიცხოვრია“.

პირველად, როცა შენი ძლიერი და მძიმე მუშტი მაშინ აღმოჩნდა ჩემს თავზე, როცა „ცუდად მოვიქეცი“. ჩვენს სახლში მეზობლის გოგო მოვიდა, რომელიც მთელ სოფელში ცუდი რეპუტაციით იყოცნობილი  და შენ იგი ჩემს თვალწინ მუხლებზე დაისვი. შენ, ალბათ, დაგავიწყდა ის დღე, არა? რომელი ერთი უნდა დაიმახსოვრო… ჩემი გულუბრყვილო კვნესა, თუ როგორ შეიძლება ასე მოქცევა,შენი მუშტის მსუბუქმა დატყმამ შემაწყვეტინა. ამ ფაქტმა მამაჩემი გამახსენა და უფრო მეტადდავიწყე მისი დადანაშაულება. შენ ჩემი ბავშვობის ჭრილობა კი არ განკურნე, არამედ უფრო დაუფრო გააღრმავე. მამა გამუდმებით იმეორებდა, როგორც შეგვარცხვინე, გაიქეცი, ისე მოაგვარე შენიპრობლემებიო, დედაჩემი კი უძლური იყო: თავად იყო ძალადობის მსხვერპლი და ჩემთვის როგორ უნდა ეშველა…

შენთან გატარებული ყოველი დღე თავის ტკივილი იყო ამ სიტყვის პირდაპირი გაგებით. არისდღეები, რომლის გახსენებისას ისეთივე კანკალი მეუფლება, რაც ადრე. თითქმის სამი წელივიყავით დაქორწინებულები და შვილი არ გვყავდა. ერთ დღეს გადაწყვიტილება მიიღე, ჩემს მშობლებთან დაგებრუნებინე, თითქოს ნივთი ვიყავი, რომელიც იყიდე და გამოყენების შემდეგ აღარმოგეწონა.

ნეტავ იმ დღეს გზად შენს მეგობრებს გზაში არ შევხვედროდით. გახსოვს, შენს მეგობარსა  და მის მეუღლეს, რომ მოუყევი შენი განზრახვის შესახებ, მათ კი დაგარწმუნეს მათთან სახლშიწასულიყავი, ღამე გაგეთენებინა და ცივი გონებით მიგეღო გადაწყვეტილება. მეორე დღესთითქოს სხვა ადამიანად იქეცი, ეკლესიაშიც კი წავედით ერთად, შემდეგ გავიგე, რომ ორსულადვიყავი. შესაძლოა იმ დღეს  ბევრი რამ სხვაგვარად ყოფილიყო… 

არასდროს არაფერი გიჩუქებია ჩემთვის, არასდროს. შენი ერთადერთი საჩუქარი მუქი ყავისფერიფეხსაცმელი იყო… ისეთი ლამაზი იყო! რომ მოიტანე, მითხარი, რომ უნდა ჩამეცვა, რადგან შენისაყვარლის სახლში მივდიოდით მის გასაცნობად. 16 წლის მოზარდისთვის დამახასიათებელიგულისცემით მოლაპარაკებას მართავდი ჩემთან, ცდილობდი დაგთანხმებოდი, რომ მეორე ცოლი მოგეყვანა, მე კი მასთან საერთო ენა მეპოვა და სოფელში ვმეთქვა, რომ ჩემი ნათესავია. ვიფიქრე, თუ არ დავთანხმდებოდი, შენი ხელი ისევ მუშტად გადაიქცეოდა… დავთანხმდი. სახლში შევედი, გავუღიმე, ლოყაზეც კი ვაკოცე. სახლში პატარა ბავშვი იყო, არ ვიცი, შენი იყო თუ სხვისი. მაშინ არმაინტერესებდა და, მით უმეტეს, ახლა.

შენ ისიც მიატოვე და კიდევ სხვაც, მე რატომ არ მერგო ეს პატივი, რატომ არ მომეცი  წასვლის ნება? ორი ვაჟის დედა ვარ და შიშით ვცხოვრობ, რომ ისინი ცოლებს თითითაც კი არ შეეხონ. შარშან თავსცუდად ვიგრძენი, გული წამივიდა. საავადმყოფოში ექიმმა მითხრა:

-შიდსი — სქესობრივი გზით გადამდები დაავადება.

ჩემმა ბშვილებმა იციან ამის შესახებ, მაგრამ მათთან არ მისაუბრია ამ თემაზე. ახლა, როცა ჩემსცხოვრებაში არ ხარ, ეს დაავადება ისევ შენს თავს მახსენებს, რადგან მიზეზი მხოლოდ შენ ხარ. ახლაც არ მიშვებ. ძალიან მინდა ჩემს შვილებს ავუხსნა, რომ იზრუნონ იმ ადამიანზე, ვისთან ერთადთუნდაც შემთხვევით ღამეს გაატარებენ, მაგრამ მათთან ამ თემაზე საუბარი ტაბუდადებულია. უკვე გვიანია მათთვის ასეთი რამეების ახსნა, უკვე გვიანია მათი ცხოვრების შეცვლა.

არა უშავს, აივ ინფექცია პატარა გამოწვევაა იმასთან შედარებით, რაც შენთან ერთადგამოვიარე. შენ გაგიძელი და ეს რა არის, რომ ვერ დავძლიო, ან იმედი დავკარგო ან გულიმეტკინოს.

იცი რამდენჯერ მოგკალი ჩემს ფიქრებში…უთვალავჯერ,გწყევლიდი, ყველაზე ცუდს გისურვებდი.შემდეგ სახლში საბავშვო ბიბლიას მოვკრავდი თვალს და მახსენდებოდა, რომ კაცისკვლა ცოდვაა. თანაც არ მინდოდა შენნაირი ვყოფილიყავი,  შენსავით დაუნდობელი და უგრძნობი გავმხდარიყავი.

…1989 წელს, ზაფხულის ერთ დღეს, ხელი მოგკიდე და შენს სახლში მოვედი. 2011 წლის ნოემბერიიყო, როდესაც ერთი ჩანთა ტანსაცმელი ჩავალაგე  და სახლიდან გავიქეცი, უკან დავტოვე ჩემი22-წლიანი ცხოვრება, დედაჩემის მოცემული მზითევი. სოფელში დამცინოდნენ, წავიდა და უკანდაბრუნდებაო.

იმ დღიდან აღარ დავბრუნებულვარ და როგორც იქნა ვცხოვროვ, თუმცა შენგან მიღებული ჭირით — შიდსით“.

ავტორი: კუშანე ჩობანიანი

ფოტოები ნაზიკ არმენაკიანისა

“You might have forgotten our first encounter, while I remember even the details. I was wearing a floral dress, I wore a short haircut, with a small forelock on my forehead. Then you asked me to grow my hair, maybe, to make it easy for you to drag me from one room to the other in the moment of wrath. I was 16 then, and we just moved to Armenia from Baku. After that, it seems, that I remained a permanent refugee – I couldn’t find my place neither in my paternal home, not in yours, which should have become ours. We led a good life in Baku, but when the massacres in Sumgait started, our turk neighbour, with whom we shared a balcony, started to look at us with such lust and disgust, as if we have never shared bread. It was summer when we met. We were standing with my mother in the market, you were one of the “problem solvers” in town. I well remember how you approached me, talked to me, our communication was exceptionally in my mother’s presence, and after about two weeks you took me to your home. It was common to abduct a girl those days, but I came to like you, and my silent consent of a 16-year-old girl acclaimed the start of my and your life together. Do you remember our wedding? The earthquake had just happened, and no one was in the mood to rejoice. The only symbol of us being together forever was the white dress and the envious looks of our neighbors – as to how you managed to come to own a girl like me. But you never asked this question to yourself”.

48-year-old Narineh (the name is changed) moved to Armenia from Baku when she was 15, following the massacres in Sumgait. She married out in 16 and was abused by her husband for 22 years. The mother of two sons reported to the police, but in vain, she tried to flee the home, but her husband brought her back with abuse and intimidation.

Her husband’s actions were diverse – from battery, sexual abuse to mental humiliation of living with his mistress. In 2011 Narineh saw no ways out and fled her husband’s home, she called the hotline service and divorced. A year ago the doctors diagnosed that she had HIV.

“I can’t forget your dad and mom; they accepted me openly. You know, at that moment it seemed to me that I was able to get rid of the oppressive and hard feelings of my home, when my father would beat my mom, and I could not do anything. Your mother died cursing you for making my life miserable, and not letting me live. When my father, who was a reserved and rigid person and would never allow us to kiss or hug him, was beating my mom, and it seemed so natural for everyone, I could not comprehend how one can beat while loving.

I hated my father when he was assaulting my mom, but I also loved him … it was a complex feeling.

I often have throwbacks to that hot day in 1989, I find myself in that market and dream of being able to change my life a little. After leaving the Baku school in 15, I never pursued further education, never had a job, as you were against it, you didn’t allow me. That little piece of happiness wrapped up in the first three months of our marriage, is nothing compared to my “unlived” life with you.

For the first time, when your strong and heavy fist appeared on my head, “I didn’t behave well”. The neighbor’s daughter, who had a bad reputation in the village, visited us and you put her on your knees in front of me. You may have forgotten that day, they were so many, which one to remember! My naïve groan as to how one could do something like this, was interrupted by a light punch which reminded me of my father, and I blamed him even more. You deepened, rather than scarred my childhood wound. My father kept repeating “you dishonored us and ran away, so solve your problems yourself”, while my mother could do nothing – she was in assault herself, what could she do… !

Every day spent with you was literally a headache. There were days which I remember with shudder. We were married for almost three years and had no child yet. One day you decided to return me to my parents, as if I was something you have bought, and didn’t like it after using.

I wish on that day we hadn’t met your friends on the way. Do you remember when you told your friend and his wife about your intention, they persuaded to go to their place, and stay overnight, and then make acold-minded decision. The next day you seemed to be another person, we event went to a church, and then I found out that I was pregnant. Maybe things could have been different on that day.

You have never gifted me anything, never. Your only present were the dark umber shoes … they were so beautiful. You brought them, gave them to me and told to dress up to go to your mistress’s home for acquaintance. You negotiated with me with a vibe typical of a 16-year-old to agree to your idea of having a second wife, to get along with her and tell the villagers that she was my niece. I thought that if I disagreed your hand will again turn into a fist …. and I agreed. I entered the house, smiled, and even kissed her cheek. There was a young child at home, I don’t know if it was yours, or somebody else’s. I didn’t care then, and even more so – now.

You abandoned her, and the other one as well. Why wouldn’t you do me the same favor and let me go. I am a mother of two sons living a life in fear, wishing them never to lay a finger on their wives. Last year I felt sick and fainted. At hospital, the doctor told me:

• HIV, sexual infection.

My sons are aware of it, but I can’t talk to them about this. Now, that you are not in my life, this disease reminds me of you again, as you have caused it. You don’t let me go even now. I really want to explain to my boys that they should care of the person they spend even a random night with, but it is a taboo to talk with them about this topic. It is too late to explain such things to them, it is already late to change the life.

Well, HIV was a small challenge compared to what I lived through with you. After having put up with you this is nothing to overcome or throw me into despair and make me upset.

You know how many times I have killed you in my mind … countless times, I have cursed you, wished the worst for you. Then I have looked at the children’s Bible in our house and comprehended that killing is a sin. Moreover, I didn’t want to be like you, become ruthless and insensitive like you.

On a summer day in 1989, I held your hand and came to your place. In November 2011 I took a sack and ran away, leaving 22 years of my life, the dowry my mother had given, and what I had created. Villagers were making fun of me saying that I left to be back again.

Since that day I never came back, and I finally live a life, despite the last pain from you – the HIV.”

Author Kushaneh Chobanyan

Photos by Nazik Armenakyan